Project Fotografie (Collectiekennis 2.0)

oktober 2020 - oktober 2023

Fotografie is niet weg te denken uit collecties voor hedendaagse en moderne kunst. Na onderzoek is gebleken dat musea behoefte hebben aan kennis en onderzoek rondom de conserverings-problematiek van zowel analoge als digitale fotografie. Zestien museale collecties, Universiteit van Amsterdam (UvA), Rijksdienst Cultureel Erfgoed (RCE) en Stichting Behoud Moderne Kunst (SBMK) slaan hiervoor de handen ineen. Het project richt zich op toegepast onderzoek voor deze grote groep kunstwerken. Tijdens het project wordt een methode ontwikkeld, waarmee beheerders en restauratoren in de toekomst zelf een groot deel van de fotografiecollecties kunnen identificeren, monitoren en de benodigde conserveringsmaatregelen treffen. Dit Project Fotografie volgt op het succesvolle Project Plastics (2017-2019) dat zich richtte op de conservering van kunststoffen in museale collecties. Het project start op 1 oktober 2020 en loopt tot oktober 2023. Het wordt financieel ondersteund door het Gieskes-Strijbis Fonds, het Mondriaan Fonds, UvA, RCE en het Wertheimer Fonds, beheerd door het Prins Bernhard Cultuur Fonds.

Doel van het project is om fotografie duurzaam te conserveren voor Collectie Nederland en daarmee toegankelijk te houden voor het publiek. In het samenwerkingsproject onder leiding van SBMK en UvA, inventariseren de partners gezamenlijk welk onderzoek nodig is, bouwen de benodigde kennis op, en verspreiden en consolideren die in de praktijk. Het doel van het project is om de duurzaamheid, de zichtbaarheid en toegankelijkheid van fotografische kunstwerken te verbeteren. Een representatief deel van de collecties zal worden geïdentificeerd en in de informatiesystemen worden geregistreerd. Deelnemers leren om fotowerken te identificeren ‘on the job’ en wanneer dat nodig is zal aanvullend onderzoek worden uitgevoerd. Door gezamenlijk preventieve maatregelen te ontwikkelen, worden de fotografiecollecties op een juiste manier geconserveerd en de kennis erover wordt vastgelegd binnen de organisaties. Ook leidt de UvA, in samenwerking met RCE, twee jonge professionals op, die zich specialiseren in dit vakgebied. Deelonderzoeken worden door masterstudenten Conservering en Restauratie uitgevoerd.

Ontwikkeling digitale identificatie tool
Met de te ontwikkelen methode kunnen museummedewerkers zelf een groot deel van hun fotografiecollecties identificeren en op basis daarvan de vereiste conserveringsmaatregelen treffen. Deze methode bestaat uit een digitaal platform met informatie over de meest voorkomende en/of problematische fotografische procedés, dragers en afwerkingen in combinatie met een fysieke sample set met referentiematerialen. Het project beperkt zich tot fotografische kunstwerken, maar de resultaten van het project zullen breder toepasbaar zijn. Zo zal iedereen die geïnteresseerd is in het conserveren van fotografie van de resultaten kunnen profiteren omdat het digitale platform gratis online beschikbaar komt, zowel in het Engels als in het Nederlands. Als voorbeeld voor de Fotografie Identificatie Tool wordt zoveel mogelijk de internationaal gerespecteerde digitale Plastics Identificatie Tool gebruikt, die ontwikkeld is tijdens Project Plastics.

Opbouw van het project: onderzoek en praktijk
Het project kent drie fases. De eerste fase van het project (oktober 2020 - maart 2021) is voorbereidend. In deze fase wordt het onderzoeksgebied afgebakend, in overleg met de musea en diverse werkgroepen. De sample set wordt samengesteld, de opzet van de beslisboom en digitale tool bepaald en de lijst van Nederlandse termen vastgelegd. In de tweede fase (april 2021-april 2023) vinden de workshops ‘on the job’ plaats onder leiding van de junior en senior onderzoekers van de UvA. Museummedewerkers leren foto’s identificeren aan de hand van hun eigen collecties. Op basis van hun ervaringen wordt de digitale tool gevuld en getest en nader onderzoek uitgevoerd. Ieder deelnemend museum beschikt aan het eind van deze fase over een deelcollectie geïdentificeerde en geregistreerde fotowerken. In de laatste fase (mei 2023-oktober 2023) worden de onderzoekresultaten uitgewerkt en gepubliceerd en het online informatieplatform vertaald in het Engels. De resultaten van het project worden tijdens een symposium aan het eind van het project met een breder publiek gedeeld.

Partners in het project
Het ‘Project Fotografie’ is opgenomen in het RCE Programma Erfgoed van de 20e eeuw en wordt gecoördineerd door SBMK in samenwerking met UvA. Dertien instellingen met een fotografische collectie zijn projectpartners: Amsterdam Museum, Museum Boijmans Van Beuningen, Bonnefantenmuseum, De Domijnen, Frans Hals Museum | De Hallen, Het Nieuwe Instituut, Huis Marseille, Kröller-Müller Museum, Kunstmuseum Den Haag / Fotomuseum Den Haag, Stichting Nationaal Museum van Wereldculturen, Rabo Kunstcollectie, RCE-kunstcollecties en Stedelijk Museum Amsterdam. Adviserende partners zijn Rijksmuseum, Nationaal Archief en Nederlands Fotomuseum.